Nguồn tin chính phủ Nhật Bản mới đây cho biết, Thủ tướng Takaichi Sanae đang cân nhắc xem xét lại các nguyên tắc phi hạt nhân hiện nay của nước này, một động thái được cho là đánh dấu sự thay đổi lớn trong chính sách an ninh của Nhật Bản trong bối cảnh đối mặt với môi trường an ninh đầy thách thức.

Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae đến văn phòng thủ tướng ở Tokyo vào ngày 14 tháng 11 năm 2025. Ảnh: Kyodo.

Nhật Bản đã duy trì 3 nguyên tắc phi hạt nhân, gồm: Không sản xuất, không sở hữu và không cho phép vũ khí hạt nhân tồn tại trên lãnh thổ Nhật Bản. Tuy nhiên, việc xem xét lại các nguyên tắc này này đang được nghiên cứu trong bối cảnh chính phủ của bà Takaichi lên kế hoạch cập nhật Chiến lược An ninh Quốc gia dài hạn và chương trình tăng cường quốc phòng lần đầu tiên kể từ năm 2022.

Mặc dù duy trì một Hiến pháp hòa bình, Nhật Bản trong khoảng một thập niên qua đã nới lỏng đáng kể các hạn chế quốc phòng sau chiến tranh thế giới thứ 2. Nhật Bản cũng dựa vào khả năng răn đe hạt nhân của Mỹ, điều mà một số nhà phê bình cho rằng mâu thuẫn với Ba Nguyên tắc Phi Hạt nhân. Việc tìm cách thay đổi chính sách hạt nhân cơ bản chắc chắn sẽ gặp phản ứng dữ dội trong nước và quốc tế, vì đi ngược lại nỗ lực hướng tới một thế giới không có vũ khí hạt nhân — như mong mỏi của các nạn nhân của bom nguyên tử tại Nhật Bản.

Theo các nguồn tin ngoại giao, bà Takaichi không có ý định sửa đổi hai nguyên tắc về việc không sở hữu và không sản xuất vũ khí hạt nhân, vì Nhật Bản là thành viên của Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân (NPT), được nước này xem là nền tảng của hệ thống toàn cầu về giải trừ, không phổ biến và sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân.

Tàu ngầm Jingei, thuộc lớp Taigei của Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản. Ảnh: MSDF.

Tuy nhiên, bà Takaichi lo ngại rằng việc tuân thủ nguyên tắc còn lại, tức không cho phép vũ khí hạt nhân được đưa vào Nhật Bản, có thể cản trở việc tiếp nhận các chuyến thăm của các tàu Mỹ mang vũ khí hạt nhân, từ đó làm suy yếu khả năng răn đe hạt nhân được áp dụng trong trường hợp khẩn cấp.

Một số quan chức trong chính phủ và Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền của bà lập luận rằng Chiến lược An ninh Quốc gia mới nên tránh quy định cam kết của Nhật Bản đối với ba nguyên tắc, hoặc sử dụng cách diễn đạt khác đối với nguyên tắc về việc không cho phép vũ khí hạt nhân được đưa vào lãnh thổ Nhật Bản.

LDP dự kiến sớm bắt đầu các cuộc thảo luận nhằm cập nhật chiến lược an ninh và các tài liệu liên quan, với mục tiêu đưa ra một đề xuất vào khoảng mùa xuân năm tới. Các cuộc thảo luận này sẽ tạo nền tảng để chính phủ sửa đổi các tài liệu an ninh trước cuối năm sau.

Trước đó, trong bài phát biểu trước Quốc hội hôm 25/10, bà Takaichi đã từ chối bình luận về việc liệu cam kết đối với ba nguyên tắc có được duy trì trong các tài liệu chính sách an ninh mới hay không, với lý do đây chưa phải thời điểm thích hợp để đưa ra nhận xét.

Thúy Hà

Nguồn: Kyodo