2. Nguồn gốc của shadowban?
Trong bối cảnh hiện nay, nhiều người sẽ nghĩ shadowban là một thuật ngữ thời internet khác giống post-truth, fudgel, hay digital nostalgia. Trên thực tế, khái niệm shadowban đã đồng hành cùng lịch sử mạng internet và lịch sử quản lý internet từ những năm 70 của thế kỷ trước, dưới những tên gọi khác nhau.
Theo nhà nhân học internet (internet anthropologist) Claire Evans, trước khi có khái niệm shadowban, những quản trị viên internet trên các phòng chat cũ, các forum “cổ đại” từ những năm 70 quen thuộc hơn với thuật ngữ “toading.”
Theo đó, mỗi thành viên trong phòng chat sẽ được đánh dấu là một tài khoản thực, và hành vi toading sẽ bỏ đánh dấu đi, khiến tài khoản “mất dấu” trở nên vô hình với các người dùng khác.
Từ toading của những năm 70, thế giới internet của những năm 80 tiếp nhận một khái niệm khác là “twit bit.” Khi một quản trị viên quyết định twit bit một người dùng, điều đó có nghĩa là quản trị viên đang hạn chế các hành vi tương tác của người dùng trên diễn đàn do người đó đã có những hành vi không phù hợp.
Bước sang những năm 90, sự chủ động “đánh chặn” ấy còn trở thành quyền hạn của từng thành viên trong diễn đàn hay phòng chat thông qua khái niệm “kill file.”
Kill file cho phép người dùng lập một danh sách những tài khoản (usernames) và những từ khóa (keywords) mà họ không muốn thấy - khá giống với chức năng mute của X. Tất nhiên, hệ thống sẽ không gửi thông báo tới những tài khoản trong danh sách đen rằng ai đó đã kill file họ.
Thuật ngữ shadowban thừa hưởng tất cả nét nghĩa và những trạng thái cảm xúc mà toading, twit bit, và kill file đã thể hiện. Trang tin The Verge cho rằng thuật ngữ này xuất hiện cùng với diễn đàn Something Awful.
Thành lập vào năm 1999 và ngày nay vẫn còn có thể truy cập, Something Awful là nơi ra đời của vô vàn những thuật ngữ internet thịnh hành ngày nay như “shadowban”, “AMA” (Ask me Anything), hay “spoiler alert.”
Cũng có những thuật ngữ mang nét nghĩa tương tự xuất hiện sau shadowban như “hell ban” hay “ghost ban.” Tuy nhiên tới nay, shadowban là thuật ngữ nổi bật nhất, xuất hiện trong văn hóa đại chúng, các nghiên cứu học thuật, phát ngôn của người nổi tiếng, thậm chí là cả những văn bản pháp luật về internet.
