Bài viết dưới đây khái quát Tiểu sử, sự nghiệp, tác phẩm, phong cách sáng tác, nhận định về nhà thơ Thanh Hải
Tiểu sử
- Thanh Hải (4/11/1930 - 15/12/1980), tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn, sinh tại xã Phong Bình, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Ông xuất thân trong một gia đình trí thức nghèo: cha làm nghề dạy học, mẹ là nông dân tần tảo. Thanh Hải là người anh cả trong gia đình ba anh em, cả hai người em của ông là Phạm Bá Chất và Phạm Bá Liên đều tham gia và đóng góp cho hoạt động cách mạng.
- Sau ngày đất nước thống nhất, chỉ sống thêm được 5 năm trong hòa bình, Thanh Hải mắc bệnh xơ gan cổ trướng, phải điều trị tại Bệnh viện Trung ương Huế. Không lâu sau khi hoàn thành bài thơ nổi tiếng “Mùa xuân nho nhỏ”, ông qua đời, để lại niềm tiếc thương sâu sắc cho bạn bè, đồng nghiệp và độc giả yêu thơ ông.
Sự nghiệp
- Năm 17 tuổi, Thanh Hải đã bắt đầu tham gia cách mạng tại huyện Hương Thủy, giữ chức chính trị viên Đoàn Văn công Thừa Thiên Huế, góp phần vào công tác tuyên truyền, cổ vũ tinh thần chiến đấu.
- Giai đoạn 1954 - 1964, ông ở lại quê hương, tiếp tục hoạt động cách mạng và giữ chức cán bộ tuyên huấn tỉnh, trực tiếp tham gia công tác giáo dục, vận động quần chúng.
- Từ 1964 đến 1967, Thanh Hải phụ trách báo Cờ giải phóng của thành phố Huế, dùng ngòi bút để cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân miền Nam.
- Sau đó, ông trở thành Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam, đồng thời là Chi hội phó Chi hội văn nghệ giải phóng Bình Trị Thiên, tích cực tham gia xây dựng nền văn học cách mạng.
- Sau năm 1975, đất nước thống nhất, Thanh Hải đảm nhiệm vai trò Tổng thư ký Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên, đồng thời là Ủy viên Thường vụ Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam và tiếp tục là Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam, đóng góp quan trọng cho văn học nghệ thuật thời kỳ mới.
Phong cách sáng tác
- Thơ Thanh Hải mang một phong cách nghệ thuật đậm chất riêng, kết tinh từ tình yêu sâu sắc với thiên nhiên và niềm say mê trước vẻ đẹp bình dị của cuộc sống. Ông thường dùng những hình ảnh gần gũi, tươi tắn cùng gam màu rực rỡ để khắc họa quê hương, đất nước, làm nổi bật vẻ đẹp thân thuộc mà cũng vô cùng đáng quý.
- Giọng thơ của Thanh Hải giản dị mà giàu ý nghĩa, ẩn chứa những triết lý nhân sinh sâu sắc. Qua từng câu chữ, ông nhắn nhủ con người hãy biết trân trọng cuộc sống hiện tại, nuôi dưỡng niềm tin vào ngày mai, sống vui và sống ý nghĩa hơn mỗi ngày.
- Trong thơ Thanh Hải, tình yêu quê hương, đất nước và con người Việt Nam luôn cháy bỏng. Chính những cảm xúc chân thành, nồng ấm đã làm thơ ông chạm đến trái tim người đọc, khơi dậy tình yêu và niềm tự hào dân tộc. Nhờ vậy, các tác phẩm của ông không chỉ là tiếng nói của một thời mà còn là nguồn cảm hứng bất tận, gieo vào lòng người niềm tin và khát vọng hướng tới tương lai.
Tác phẩm
- Trong suốt 50 năm cuộc đời của ông, Thanh Hải có 5 tập thơ:
+ Những đồng chí trung kiên (1962)
+ Huế mùa xuân (tập 1-1970, tập 2-1975) tập thơ
+ Mùa xuân nho nhỏ (11/1980) (được nhạc sĩ Trần Hoàn phổ nhạc tháng 12/1980)
+ Ánh Mắt (1956)
+ Mưa xuân đất này (1982) tập thơ
Các giải thưởng đạt được
Trong suốt sự nghiệp thi ca, Thanh Hải đã được vinh danh với nhiều giải thưởng cao quý, khẳng định tài năng và những đóng góp đặc biệt của ông cho nền văn học nước nhà:
-
Giải nhất cuộc thi thơ của tuần báo Thống Nhất (1959)
-
Giải nhì cuộc thi thơ của tuần báo Thống Nhất (1962)
-
Giải thưởng văn học Nguyễn Đình Chiểu (1965)
-
Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật (truy tặng đợt 2, năm 2000)
Những giải thưởng này không chỉ minh chứng cho sự trân trọng, yêu mến mà giới chuyên môn và độc giả dành cho Thanh Hải, mà còn khẳng định vị thế nổi bật của ông trên thi đàn Việt Nam. Qua từng bài thơ, Thanh Hải đã vẽ nên những bức tranh giàu xúc cảm về con người và quê hương từ tình yêu thương gia đình, đất nước, cho đến niềm tin, hy vọng vào tương lai để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc nhiều thế hệ.
Nhận định, đánh giá
- Nhà nghiên cứu văn học Trần Hữu Tá: “Cuộc đấu tranh bền bỉ, anh dũng của nhân dân miền Nam của nhân dân Thừa Thiên, là nguồn cảm hứng chủ yếu của thơ Thanh Hải. Sau năm 1975, thơ ông càng chín hơn. Bài “Mùa xuân nho nhỏ” (1980, làm trên giường bệnh trước khi mất không lâu) là thành công tiêu biểu hơn cả. Nói chung, thơ ông chân thật, bình dị, đôn hậu và chân thành. Đối với nền thơ chống Mỹ của miền Nam, Thanh Hải là một trong những cây bút có nhiều đóng góp…”
- Nhà phê bình Hoài Thanh: “Thanh Hải chưa phải là một nhà thơ lớn. Nhưng một khi tiếng nói của cách mạng vút lên được thành thơ thì dẫu chưa phải một nhà thơ lớn vẫn rất quý”.
